Nếu nghi ngờ bị HD sau khi khai thác tiền sử và xét nghiệm lâm sàng, cần phải sinh thiết hạch để xác định chẩn đoán. Bác sĩ sẽ không sinh thiết hạch bẹn nếu có một hạch nghi ngờ ở vị trí nào khác. Đôi khi các bác sỹ có thể yêu cầu thêm sinh thiết hạch nếu bệnh ung thư Hodgkin được chẩn đoán dựa vào kết quả sinh thiết ngoài hạch. Thủ thuật mở ổ bụng để chẩn đoán hiện nay không còn được chỉ định để phân giai đoạn HD.
Sinh thiết tuý xương
Khi có tế bào ung thư ở tuỷ xương thì có nghĩa là bệnh đã ở giai đoạn muộn; ở giai đoạn sớm điều này chi gặp ở dưới 1% bệnh nhân. Sinh thiết tủy xương có thể phát hiện ra tình trạng thâm nhiễm vào tuỷ xương. Tuy nhiên, kết quả sinh thiết tuỷ xương thường không ảnh hưởng tới điều trị, đặc biệt là ở bệnh nhân giai đoạn muộn.
Mặc dù có các hạn chế này, sinh thiết tuý xương thường được chi định cho bệnh nhân bị HD mới được chẩn đoán; ở Anh, một nghiên cứu công bố 74% bác sĩ chuyên khoa huyết học và 40% bác sĩ ung thư lâm sàng tiến hành sinh thiết tuỷ xương. Các khuyến cáo hiện nay gợi ý sinh thiết tuỷ xương là phù hợp với bệnh nhân mới được chẩn đoán HD nếu họ có một hoặc một số đặc điểm dưới đây:
- Có một nhóm các triệu chứng được gọi là "hội chứng B", gồm có sốt, ra mồ hôi ban đêm, giảm cân và đôi khi bị mệt và ngứa.
- Bệnh ở giai đoạn III hoặc IV trên lâm sàng
- Thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu
Các xét nghiệm cận lâm sàng
Sau khi đã xác định chẩn đoán bệnh Hodgkin trên sinh thiết, các bác sĩ sẽ cho người bệnh làm thêm một số xét nghiệm như:
- Công thức máu toàn bộ
- Tốc độ máu láng
- Xét nghiệm chức năng gan, xương và thận.
Khi có tế bào ung thư ở tuỷ xương thì có nghĩa là bệnh đã ở giai đoạn muộn; ở giai đoạn sớm điều này chi gặp ở dưới 1% bệnh nhân. Sinh thiết tủy xương có thể phát hiện ra tình trạng thâm nhiễm vào tuỷ xương. Tuy nhiên, kết quả sinh thiết tuỷ xương thường không ảnh hưởng tới điều trị, đặc biệt là ở bệnh nhân giai đoạn muộn.
Mặc dù có các hạn chế này, sinh thiết tuý xương thường được chi định cho bệnh nhân bị HD mới được chẩn đoán; ở Anh, một nghiên cứu công bố 74% bác sĩ chuyên khoa huyết học và 40% bác sĩ ung thư lâm sàng tiến hành sinh thiết tuỷ xương. Các khuyến cáo hiện nay gợi ý sinh thiết tuỷ xương là phù hợp với bệnh nhân mới được chẩn đoán HD nếu họ có một hoặc một số đặc điểm dưới đây:
- Có một nhóm các triệu chứng được gọi là "hội chứng B", gồm có sốt, ra mồ hôi ban đêm, giảm cân và đôi khi bị mệt và ngứa.
- Bệnh ở giai đoạn III hoặc IV trên lâm sàng
- Thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu
Các xét nghiệm cận lâm sàng
Sau khi đã xác định chẩn đoán bệnh Hodgkin trên sinh thiết, các bác sĩ sẽ cho người bệnh làm thêm một số xét nghiệm như:
- Công thức máu toàn bộ
- Tốc độ máu láng
- Xét nghiệm chức năng gan, xương và thận.
Mặc dù các kết quả này không trực tiếp quyết định giai đoạn bệnh nhưng sẽ giúp bác sĩ lựa chọn liệu pháp điều trị và gợi ý các xét nghiệm thăm dò thêm để xác định các vị trí tổn thương khác.
Thăm dò hình ảnh
Sau khi chẩn đoán HD, các bác sĩ thường yêu cầu làm thêm các thăm dò bổ sung như chụp X quang lồng ngực; chụp cắt lớp ngực, ổ bụng và khung chậu. Ghi hình vùng cổ ngày càng trở nên phổ biến. Ngoài chụp CT, chụp với galium hoặc PET cũng được khuyến cáo.
• Lồng ngực
Tất cả các bệnh nhân cần được chụp X quang lồng ngực thẳng và nghiêng. Trước kia, chụp cắt lớp chỉ được thực hiện khi chụp X quang cho kết quả bình thường để phát hiện các hạch nhỏ có thể bị bỏ qua khi chụp X quang. Tuy nhiên, chụp cắt lớp lồng ngực hiện nay được khuyến cáo cho tất cả bệnh nhân mới mác vì nó có thể phát hiện ra các bất thường một cách chính xác hơn, giảm số lượng kết quả dương tính giả và thường cung cấp cho bác sĩ tin để thay đổi liệu pháp điều trị tiếp theo cho bệnh nhân.
• Ổ bụng
Chụp cắt lớp được sử dụng rộng rãi để thay thế chụp bạch mạch ở hai chân (tiêm thuốc cản quang vào bạch mạch hai chân để làm hiện hình hạch và bạch mạch trên phim X quang) để tìm tổn thương trong ổ bụng, do kỹ thuật này dễ tiến hành và thuận tiện cho bệnh nhân hơn. Chụp bạch mạch ở hai chân vẫn có thể được chi định cho bệnh nhân có tổn thương dưới cơ hoành và đang được xem xét chiếu xạ, vì nó cho phép bảo vệ mô lành một cách chính xác hơn.
• Lách
Mặc dù chụp cát lớp có thể cung cấp thông tin chi tiết về gan và lách, nhưng chẩn đoán HD ở lách vẫn rất khó khăn. Chụp với đồng vị phóng xạ và chụp cộng hưởng từ cũng không đủ độ tin cậy và chính xác để phát hiện tình trạng tổn thương ở lách. Vì vậy, thủ thuật mở bụng để phân giai đoạn được chỉ định cho các trường hợp trong đó các biện pháp điều trị có thể thay đổi tuỳ thuộc vào tình trạng tổn thương lách.
• Gan
Tổn thương gan gặp ở gần 5% các trường hợp bị HD. Tổn thương thường là rất nhỏ, không nhìn được bằng mắt thường, do vậy việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Các hướng dẫn hiện nay khuyến cáo phải sử dụng tối thiểu hai kỹ thuật hiện hình để chẩn đoán các đa tổn thương do HD ở gan.
• Xương
Tổn thương xương hiếm gặp ở thời điểm chẩn đoán HD, nó xuất hiện quá trình tiến triển bệnh ở 20% bệnh nhân. Khi bệnh nhân bị đau xương hoặc đau khớp hoặc khi có các kết quả cận lâm sàng đặc hiệu hoặc khi nghi có các vùng tổn thương ở xương trên phim CT hoặc X quang thường quy, các bác sĩ thường chi định làm hình xạ hương.
• Ống tiêu hóa
HD hiếm khi xuất hiện ở ống tiêu hóa. Nếu nghi có tổn thương ở Ống tiêu hóa, người bệnh sẽ được chụp ống tiêu hóa
có bơm barium để phát hiện, sau đó được nội soi và sinh thiết để khẳng định chẩn đoán.
• Hệ thần kinh trung ương
Tổn thương ở hệ thần kinh trung ương hiếm khi gặp ở bệnh nhân bị bệnh Hodgkin. Có thể có tổn thương não hoặc tuỷ sống.
Bác sĩ có thể xác định chẩn đoán dựa vào chụp X quang thảng, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ và xét nghiệm dịch não tuỷ.
Có một số thuật ngữ liên quan đến các tiêu chuẩn phân giai đoạn là:
- Hạch bạch huyết "vùng": một vùng hạch bạch huyết và mô lân cận; ví dụ hạch cổ, hạch nách, hạch bẹn hoặc hạch trung thất trong lồng ngực.
- Các cấu trúc ngoài hạch: các cơ quan hoặc các cấu trúc thuộc hệ bạch huyết, ví dụ như lách, tuỷ xương và tuyến ức.
- Cơ hoành: Một cơ rộng ngăn cách khoang lồng ngực và khoang bụng.
Sau khi chẩn đoán HD, các bác sĩ thường yêu cầu làm thêm các thăm dò bổ sung như chụp X quang lồng ngực; chụp cắt lớp ngực, ổ bụng và khung chậu. Ghi hình vùng cổ ngày càng trở nên phổ biến. Ngoài chụp CT, chụp với galium hoặc PET cũng được khuyến cáo.
• Lồng ngực
Tất cả các bệnh nhân cần được chụp X quang lồng ngực thẳng và nghiêng. Trước kia, chụp cắt lớp chỉ được thực hiện khi chụp X quang cho kết quả bình thường để phát hiện các hạch nhỏ có thể bị bỏ qua khi chụp X quang. Tuy nhiên, chụp cắt lớp lồng ngực hiện nay được khuyến cáo cho tất cả bệnh nhân mới mác vì nó có thể phát hiện ra các bất thường một cách chính xác hơn, giảm số lượng kết quả dương tính giả và thường cung cấp cho bác sĩ tin để thay đổi liệu pháp điều trị tiếp theo cho bệnh nhân.
• Ổ bụng
Chụp cắt lớp được sử dụng rộng rãi để thay thế chụp bạch mạch ở hai chân (tiêm thuốc cản quang vào bạch mạch hai chân để làm hiện hình hạch và bạch mạch trên phim X quang) để tìm tổn thương trong ổ bụng, do kỹ thuật này dễ tiến hành và thuận tiện cho bệnh nhân hơn. Chụp bạch mạch ở hai chân vẫn có thể được chi định cho bệnh nhân có tổn thương dưới cơ hoành và đang được xem xét chiếu xạ, vì nó cho phép bảo vệ mô lành một cách chính xác hơn.
• Lách
Mặc dù chụp cát lớp có thể cung cấp thông tin chi tiết về gan và lách, nhưng chẩn đoán HD ở lách vẫn rất khó khăn. Chụp với đồng vị phóng xạ và chụp cộng hưởng từ cũng không đủ độ tin cậy và chính xác để phát hiện tình trạng tổn thương ở lách. Vì vậy, thủ thuật mở bụng để phân giai đoạn được chỉ định cho các trường hợp trong đó các biện pháp điều trị có thể thay đổi tuỳ thuộc vào tình trạng tổn thương lách.
• Gan
Tổn thương gan gặp ở gần 5% các trường hợp bị HD. Tổn thương thường là rất nhỏ, không nhìn được bằng mắt thường, do vậy việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Các hướng dẫn hiện nay khuyến cáo phải sử dụng tối thiểu hai kỹ thuật hiện hình để chẩn đoán các đa tổn thương do HD ở gan.
• Xương
Tổn thương xương hiếm gặp ở thời điểm chẩn đoán HD, nó xuất hiện quá trình tiến triển bệnh ở 20% bệnh nhân. Khi bệnh nhân bị đau xương hoặc đau khớp hoặc khi có các kết quả cận lâm sàng đặc hiệu hoặc khi nghi có các vùng tổn thương ở xương trên phim CT hoặc X quang thường quy, các bác sĩ thường chi định làm hình xạ hương.
• Ống tiêu hóa
HD hiếm khi xuất hiện ở ống tiêu hóa. Nếu nghi có tổn thương ở Ống tiêu hóa, người bệnh sẽ được chụp ống tiêu hóa
có bơm barium để phát hiện, sau đó được nội soi và sinh thiết để khẳng định chẩn đoán.
• Hệ thần kinh trung ương
Tổn thương ở hệ thần kinh trung ương hiếm khi gặp ở bệnh nhân bị bệnh Hodgkin. Có thể có tổn thương não hoặc tuỷ sống.
Bác sĩ có thể xác định chẩn đoán dựa vào chụp X quang thảng, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ và xét nghiệm dịch não tuỷ.
Có một số thuật ngữ liên quan đến các tiêu chuẩn phân giai đoạn là:
- Hạch bạch huyết "vùng": một vùng hạch bạch huyết và mô lân cận; ví dụ hạch cổ, hạch nách, hạch bẹn hoặc hạch trung thất trong lồng ngực.
- Các cấu trúc ngoài hạch: các cơ quan hoặc các cấu trúc thuộc hệ bạch huyết, ví dụ như lách, tuỷ xương và tuyến ức.
- Cơ hoành: Một cơ rộng ngăn cách khoang lồng ngực và khoang bụng.
Các giai đoạn
Giai đoạn I - Chỉ có tổn thương bệnh ở một vùng hạch hoặc một cấu trúc ngoài hạch.
Giai đoạn II - Tổn thương từ 2 vùng hạch hoặc cấu trúc hạch trở lên nhưng ở về một phía của cơ hoành.
Giai đoạn III - Tổn thương các vùng hạch hoặc cấu trúc hạch ở cả hai phía của cơ hoành.
Giai đoạn IV - Tổn thương lan rộng nhiều cơ quan và các mô ngoài các vùng hạch hoặc cấu trúc hạch, ví dụ gan, phổi hoặc tuỷ xương.
Giai đoạn I - Chỉ có tổn thương bệnh ở một vùng hạch hoặc một cấu trúc ngoài hạch.
Giai đoạn II - Tổn thương từ 2 vùng hạch hoặc cấu trúc hạch trở lên nhưng ở về một phía của cơ hoành.
Giai đoạn III - Tổn thương các vùng hạch hoặc cấu trúc hạch ở cả hai phía của cơ hoành.
Giai đoạn IV - Tổn thương lan rộng nhiều cơ quan và các mô ngoài các vùng hạch hoặc cấu trúc hạch, ví dụ gan, phổi hoặc tuỷ xương.
Xác định dưới nhóm
Các tiêu chuẩn bổ sung giúp bác sĩ tiếp tục xác định các dưới nhóm trong một giai đoạn gồm:
- Các triệu chứng như sốt không rõ nguyên nhân, ra mồ hôi ban đêm hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân trong vòng 6 tháng trước khi chẩn đoán. Chữ cái "A" (ví dụ giai đoạn ILA.) có nghĩa là không có các triệu chứng này. Chữ cái "B" (ví dụ giai đoạn IIIB) có nghĩa là có các triệu chứng này;
- Tình trạng lan tại chỗ của bệnh từ một vùng hạch hoặc cấu trúc hạch tới mô lân cận hoặc liền kề ở cùng một vùng của cơ thể được biểu diễn bằng chữ cái "e", (ví dụ giai đoạn Ile);
- Tổn thương ở lách được biểu diễn bằng chữ cái "s" (ví dụ giai đoạn IIIs);
- Tình trạng "bệnh lan rộng", khi mô ung thư có kích thước lớn, được biểu diễn bâng chữ cái X.
Ví dụ, một bệnh nhân bị bệnh Hodgkin có tổn thương hạch cổ, hạch trung thất và hạch bẹn (có nghĩa là cả trên và dưới cơ hoành) đồng thời có các triệu chứng như sốt, ra mồ hôi vào ban đêm và giảm cân (các triệu chứng toàn thân), được xếp vào giai đoạn IIIB.
Các tiêu chuẩn bổ sung giúp bác sĩ tiếp tục xác định các dưới nhóm trong một giai đoạn gồm:
- Các triệu chứng như sốt không rõ nguyên nhân, ra mồ hôi ban đêm hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân trong vòng 6 tháng trước khi chẩn đoán. Chữ cái "A" (ví dụ giai đoạn ILA.) có nghĩa là không có các triệu chứng này. Chữ cái "B" (ví dụ giai đoạn IIIB) có nghĩa là có các triệu chứng này;
- Tình trạng lan tại chỗ của bệnh từ một vùng hạch hoặc cấu trúc hạch tới mô lân cận hoặc liền kề ở cùng một vùng của cơ thể được biểu diễn bằng chữ cái "e", (ví dụ giai đoạn Ile);
- Tổn thương ở lách được biểu diễn bằng chữ cái "s" (ví dụ giai đoạn IIIs);
- Tình trạng "bệnh lan rộng", khi mô ung thư có kích thước lớn, được biểu diễn bâng chữ cái X.
Ví dụ, một bệnh nhân bị bệnh Hodgkin có tổn thương hạch cổ, hạch trung thất và hạch bẹn (có nghĩa là cả trên và dưới cơ hoành) đồng thời có các triệu chứng như sốt, ra mồ hôi vào ban đêm và giảm cân (các triệu chứng toàn thân), được xếp vào giai đoạn IIIB.
Tìm hiểu thêm về ung thư hạch.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét